यु-डायस प्लस प्रणाली मध्ये आपण दरवर्षी सर्व मान्यता प्राप्त शाळांची माहिती udiseplus.gov.in या संकेतस्थळावर ऑनलाईन पद्धतीने माहिती भरत असतो. या वर्षी देखील यु-डायस प्लस २०२१-२२ ऑनलाईन प्रणालीद्वारे संगणीकृत करण्याबाबतच्या मार्गदर्शक सूचना देण्यात आलेल्या आहेत. दि. २५ मे २०२२ पर्यंत सर्व शाळांची माहिती भरण्याबाबत कळविले आहे. त्यानुषंगाने आज आपण यु-डायस फॉर्म मध्ये दिव्यांग (अपंग) विशेष गरजा असणारया cwsn मुलांची माहिती कोठे व कशी भरावी? याबाबतची माहिती घेऊया.
दिव्यांग मुलांची माहिती यु-डायस मध्ये भरण्यापूर्वी दिव्यांगत्वाचे २१ प्रकार अवश्य माहिती करून घ्या. जेणेकरून आपल्या शाळेतील मुलांची दिव्यांग प्रकार नोंदविण्यासाठी आपणास त्याची मदत होईल.
यु-डायस प्लस (U-DISE Plus) चा फुल फॉर्म Unified District Information System for Education असा आहे. तर CWSN चा Full Form Children with special needs असा आहे. म्हणजेच मराठीत अर्थ विशेष गरजा असणारे बालके असा होता.
UDISE Plus 2021 मध्ये दिव्यांग मुलांची माहिती अचुक भरण्यासाठी दिव्यांग व्यक्ती अधिकार अधिनियम 2016 नुसार दिव्यांगत्वाचे 21 प्रकाराची माहिती खालील प्रमाणे.
1. Blindness - अंध
2. Low-vision-अंशतः अंध (दृष्टिदोष)
3. Hearing Impairment (deaf and hard of hearing) - कर्णबधिर
4. Speech and Language disability - वाचादोष
5. Locomotor Disability- अस्थिव्यंग
6.Mental Illness- मानसिक आजार
7. Specific Learning Disabilities - अध्ययन अक्षमता
8. Cerebral Palsy - सेरेब्रल पालसी (मेंदूचा पक्षाघात)
9. Autism Spectrum Disorder - स्वमग्न
10. Multiple Disabilities including deafblindness - बहुविकलांग
11. Leprosy Cured persons - कुष्ठरोग
12. Dwarfism- बुटकेपणा
13. Intellectual Disability- मतिमंद
14. Muscular Dystrophy -अविकसित मांसपेशी
15. Chronic Neurological conditions- मज्जासंस्थेचे तीव्र आजार
16. Multiple Sclerosis - मेंदूतील चेतासंस्था संबंधी आजार
17. Thalassemia- रक्ता संबंधी कॅन्सर
18. Hemophilia- रक्तवाहिन्या संबंधित आजार
19. Sickle Cell disease - रक्ता संबंधी रक्ताचे प्रमाण कमी
20. Acid Attack victim - acid हल्लाग्रस्त पीडित
21. Parkinson's disease - कंपावत रोग
यु-डायस प्लस (UDISE Plus) मध्ये दिव्यांग cwsn मुलांची माहिती कोठे भरावी ?
1. भाग-४ मधील , ४.६ - यामध्ये चालू शैक्षणिक वर्षातील दिव्यांग / विशेष गरजा असणाऱ्या cwsn मुलांची संख्या भरावी. यु-डायस फॉर्म मधील नमुना खालीलप्रमाणे यामध्ये आपल्या शाळेतील cwsn मुलांची माहिती दिव्यांग २१ प्रकारामध्ये अचूक नोंदवावी. त्यासाठी उपरोक्त दिव्यांग २१ प्रकार अवश्य वाचावे.
दिव्यांग मुलांची UDISE Plus मध्ये ऑनलाईन माहिती भरण्यापूर्वी ऑफलाईन यु-डायस फॉर्म मध्ये माहिती भरून घ्यावी. UDISE मधील भाग-4 मध्ये 4.6 या कॉलम मध्ये आपणास विशेष गरजा असणारी बालके Cwsn म्हणजेच दिव्यांग मुलांची माहिती भरायची आहे.
वरील इमेज ही युडायस फॉर्म मधील आहे. 4.6 चालू शैक्षणिक वर्षातील दिव्यांग / विशेष गरजा असणाऱ्या cwsn मुलांची संख्या असा मुद्दा दिसेल त्यामध्ये दिव्यांगत्वाचे 21 प्रकार आहे.
पूर्व प्राथमिक ते इयत्ता 12 वी पर्यंत इयत्तेचे कॉलम आहे.
या कॉलम मध्ये आपणास दिव्यांग व इयत्ता निहाय अचूक माहिती इथे भरायची आहे.
यासाठी आपण सर्वप्रथम मुलांची यादी तयार करून दिव्यांग 21 प्रकार ची सविस्तर माहिती वाचून घ्या. आणि मग नंतर आपण आपल्या शाळेतील ,कॉलेज ,महाविद्यालयात शिकणाऱ्या दिव्यांग मुलांची अचूक माहिती भरता येईल.
1. सर्वप्रथम आपल्या शाळा , कॉलेज ,महाविद्यालयात शिकणारे 'दिव्यांग' मुलांची यादी तयार करावी.
2. दिव्यांग मुलांची यादी तयार करताना दिव्यांगत्व प्रमाणपत्र असेल तर त्यावरील दिव्यांग प्रकार नमूद करावा.
3. दिव्यांगत्वाचे प्रमाणपत्र नसेल तरीदेखील 21 प्रकारातील कोणता प्रकार लागू होतो. त्याची खात्री करून तो प्रकार नमूद करावा. (उदा. अंशतः अंध , वाचादोष , अध्ययन अक्षम इ.)
4. शालेय आरोग्य तपासणी कार्ड वर देखील आपणास याबाबत माहिती मिळू शकेल. किंवा वर्गशिक्षकांना मुलांच्या मधील विकनेस म्हणजेच 21 प्रकारातील दिव्यांगत्व असण्याची शक्यता याबाबत खात्री करून नोंद करावी.
5. तालुका / केंद्र स्तरावरून आपणास याबाबत अधिक मार्गदर्शन घेता येईल.
6. तालुका / केंद्र स्तरावरून आपणास cwsn मुलांची यादी प्राप्त झाल्यास यादी निहाय मुलांची खात्री करावी.
यु-डायस प्लस मध्ये भरावयाच्या दिव्यांग मुलांना दिल्या जाणाऱ्या सुविधा
2. भाग - ५ मध्ये ५.३ - मागील शैक्षणिक वर्षात दिव्यांग (cwsn) मुलांना समावेशित शिक्षण अंतर्गत पुरवठा केलेले साहित्य साधने , सेवा सुविधांची माहिती भाग ५ मधील ५.३ मध्ये भरावी.त्यामध्ये खालील सुविधा प्रकार आहे.
यु-डायस प्लस फॉर्म मध्ये खालील सुविधाची माहिती भरण्यासाठी सुविधेबाबतची बाबतची थोडक्यात माहिती पुढीलप्रमाणे
1. ब्रेल बुक (Brail Books)
ब्रेल बुक्स म्हणजे अंध मुलांना पुरविण्यात आलेले ब्रेल ची पुस्तके मिळाली असतील तर याबाबतीत ची माहिती या कॉलम मध्ये भरण्याची आहे.
2. ब्रेल कीट (Brail Kit)
ब्रेल किट म्हणजे अंध विद्यार्थ्यांना लिहण्यासाठी ब्रेल पाटीचे साहित्य किट मिळाले असेल तर याची नोंद येथे करावी.
3. लो व्हिजन कीट (Low Vision Kit)
अंशतः अंध म्हणजेच ज्यांना कमी दिसते किंवा एकाच डोळ्याने दिसते. अशा मुलांना मिळालेल्या लो व्हिजन किट ची माहिती येथे अपडेट करावी.
4. श्रवणयंत्र (Hearing Aid)
कर्णबधिर Hearing Impairment मुलांना कानाने ऐकू येण्यासाठी कानाचे मशीन दिले जाते. याची माहिती येथे भरावी.
5. आधार देणारे बेल्ट (Braces)
ब्रसेस हे सांध्यांना आधार देणारे पट्टे असतात.
6. कुबड्या (Crutches)
क्रचेस म्हणजेच कुबड्या उभं राहण्यासाठी , चालण्यासाठी चे सपोर्टटिव्ह साधन
7. व्हीलचेअर (Wheel Chair)
व्हीलचेयर ही दोनचाकी सायकल असते. सेरेब्रल पालसी , बहुविकलांग मुलांच्या साठी व्हीलचेयर अधिक फायदेशीर असते.
8. तीनचाकी सायकल (Tri-Cycle)
तीनचाकी सायकल विद्यार्थी स्वतः ही सायकल चालवतो.
9. कॅलिपर (Caliper)
कॅलिपर हे पायाला सपोर्ट करणारे बूट आहे.
10. मदतनीस भत्ता (Escort)
दिव्यांग मुलांना शाळेत ने-आण करण्यासाठी मदतनीस
11. प्रोत्साहन भत्ता (Stipend)
दिव्यांग मुलांना मागील शैक्षणिक वर्षात वर नमूद केलेल्या सुविधा पैकी जर काही सुविधा मिळाली असेल तर भाग-५ मधील ५.३ मध्ये भरावी.
हे ही वाचा
शालेय शिक्षण विभागाच्या मार्फत समग्र शिक्षा अंतर्गत समावेशित शिक्षण हा उपक्रम संपूर्ण देशभर राबविण्यात येत आहे. सुरुवातीला या उपक्रमाच्या अंतर्गत दिव्यांग मुलांचे सामान्य शाळेत समावेशन साठी हा उपक्रम राबविण्यात येत होता. मात्र आता याची व्याप्ती वाढवून सामान्य शाळेतील वंचित घटक जे शिक्षणापासून वंचित आहे. अशा सर्व मुलांचे समावेशन साठी 'समावेशित शिक्षण' हा स्तुत उपक्रम संपूर्ण देशभरात सुरु आहे. या अंतर्गत लाखो मुले शिक्षणाच्या प्रवाहात आले असून त्यांचे शिक्षण सुरु आहे. यासाठी समावेशित शिक्षण या वेबसाईटला अवश्य भेट देत रहा.